Hirzül Emânî ve vechü’t-tehânî (Şatıbiyye)

Hirzül Emânî ve vechü’t-tehânî (Şatıbiyye) / حرز الأماني ووجه التهاني

Eser, aslen ” Hirzül Emânî ve vechü’t-tehânî” adını taşır ve 1173 beyitten oluşur.Şâṭıbiyyeolarak da bilinir ve Ebû Amr ed-Dânî’nin et-Teysîr fi’l-ḳırâʾati’s-sebʿ adlı kitabının manzum şeklidir.

Ayrıca Ebü’l-Hasan İbn Galbûn’un et-Teẕkire fi’l-kırâʾâti’s̱-s̱emân’ı, Ebü’l-Feth Fâris b. Ahmed el-Hımsî’nin el-Menşeʾ fi’l-kırâʾâti’s̱-s̱emân’ı, Mehdevî’nin el-Hidâye ilâ meẕâhibi’l-ḳurrâʾi’s-sebʿa’sı, ve Sîbeveyhi’nin el-Kitâb’ı kasidenin diğer kaynaklarını oluşturur.

Eş-Şâṭıbiyye, klasik İslam düşüncesinde ve özellikle de kıraat ilminde önemli bir yere sahiptir. Bu eser, kıraat ilmindeki farklı okuma ve yorumlama tarzlarını öğrenmek isteyenler için kapsamlı bir kaynak olarak kullanılmıştır.

Ayrıca, kıraat imamlarının ve râvilerinin isimlerinin rumuzlarla kullanılması gibi teknik özellikler, kıraat ilminin öğrenilmesini ve aktarılmasını kolaylaştırmıştır.

Hırzü’l Emânî ve vechü’t-tehânî (Şatıbiyye) / حرز الأماني ووجه التهاني

Hirzül Emânî Bölümleri

• Kasidenin birinci bölümü, belirli kurallara dayalı ihtilafların bulunduğu çeşitli bölümlerden oluşur.
• İkinci bölüm ise Kur’an surelerinde bulunan dağınık ihtilaflara yer verir.

Kasidenin teknik özelliği

Kasidenin teknik özelliği, kıraat imam ve râvilerinin isimlerinin ebced harfleriyle rumuz şeklinde kullanılmasıdır.

İbnü’l-Cezerî, eserin uzmanlar tarafından takdir edilebilecek bir manzume olduğunu ve belâgatçıların kusur bulmakta zorlandığı bir niteliğe sahip olduğunu belirtir.

Eser,kıraat öğretimindeyaygın bir şekilde kullanılmış ve öğrencilerin kıraat ihtilaflarını ezberlemelerini kolaylaştırmıştır. Ancak, kasidenin teknik yapısı ve kullanılan terimler bazı kıraat âlimleri tarafından anlaşılması zor bulunmuş ve bu nedenle şerh, ihtisar ve tekmile çalışmaları yapılmıştır.

Kasidenin Şerhleri

eş-Şâṭıbiyye’nin şerhlerinden bazıları, eserin derinliklerini ve inceliklerini anlamak için öğrencilere rehberlik etmektedir. Bu şerhler, eserin teknik yapısını açıklar ve okuyucuları farklı kıraat vecheleri hakkında bilgilendirir.

Kasidenin çeşitli şerhleri bulunmaktadır, bunlar arasında en önemlileri

• Alemüddin es-Sehâvî’nin Fetḥu’l-vaṣîd fî şerḥi’l-Ḳaṣîd,
• Muhammed Şu‘le’nin Kenzü’l-meʿânî fî şerḥi Ḥırzi’l-emânî,
• Ebû Abdullah Muhammed b. Hasan b. Muhammed el-Fâsî’nin el-Leʾâli’l-ferîde fî şerḥi’l-Ḳaṣîde’sidir.

Ayrıca, eserin farklı dillerdeki tercümeleri, bu önemli metni daha geniş bir kitleye ulaştırmıştır. Türkçe ve Farsça tercümeler, İslam dünyasının farklı bölgelerindeki öğrencilerin ve araştırmacıların bu metni daha kolay erişebilir hale getirmiştir.

Fatih Çollak’ın doktora tezi ise, eş-Şâṭıbiyye üzerine yapılan akademik çalışmalardan biridir. Bu çalışma, İmâm Şâtıbî’nin ve eserinin kıraat ilmindeki yerini daha derinlemesine anlamak için önemli bir kaynak olabilir.

Genel olarak, eş-Şâṭıbiyye, kıraat ilminin önemli bir parçası olarak kabul edilir ve İslam dünyasındaki akademik çalışmaların birçok yönü üzerinde derinlemesine bir etkiye sahiptir. Bu metin, hem geçmişte hem de günümüzde kıraat ilminin öğrenilmesi ve anlaşılmasında önemli bir rol oynamıştır.

Detaylı Bilgi içinBakınız..